در آغاز سده ششم پ م خاورمیانه باستان چهار پادشاهی تقسیم شده بود: ایران که از همه نیرومندتر و پهناورتر بود و قلمروش از آمودریا تا کرانه غربی فرات میانی شامل نیمه شمالی عراق کنونی و تا رود قزل ایرماق در ترکیه کنونی بود ؛ بابل که نیمه جنوبی عراق کنونی به اضافه کشورهای سوریه و فلسطین و اسرائیل و اردن کنونی را داشت؛ مصر که شامل مصر و نیمی از سودان کنونی و لیبی کنونی بود؛ و لیدیه که نیمه غربی ترکیه کنونی را داشت. در میان این چهار دولت، ایران ابرقدرت واقعی بود. کشوری به نام یونان هنوز بر صحنه جغرافیای جهان ظاهر نشده بود، و شهرهای یونان در پراکندگی و عقب ماندگی واقعی دست و پا می زدند. به بیان دیگر ، سرزمینهای خاورمیانه یی شرق دریای مدیترانه میان دو پادشاهی مقتدر تقسیم شده بود: یکی دولت بابل بود با پشتوانه تمدنی چند هزار ساله و تجارب ارزشمند در علوم و فنون و هنرها و آداب ؛ و دیگری دولت ماد که اینک وارث ثروتهای عظیمی شده بود که در آشور به دست آورده بود و کلیه تجارب تمدنی آشوریها را نیز به خدمت خویش در آورده بود. بابل در آن روزگار مهد تمدن و مرکز علم و فرهنگ به شمار می رفت.
علوم فلک و اختر شناسی و هیات و ریاضیات و پزشکی و فنون شهر سازی و معماری در بابل به اوج شکوفایی رسیده حکمت و فلسفه در نهایت تعالی ، و هنرهای نقاشی و پیکره سازی در حد کمال بود، و کاخها و معابد بابل در همه خاورمیانه ( خارج مصر ) از نظر شکوه و زیبایی همتا نداشت. نبوخد نصر که وارث همه زمینهای زیر سلطه آشور در غرب فرات شده بود در اندک زمانی نیتیهای داخلی امیر نشینان حلب و صیدا و دمشق و کنعان و یهودا را بی رحمانه با در هم کوفتن شهرها و کوچ دادن بومیان رودان فرو خواباند، و امنیتی گورستانی بر قرار داشته جریان باج و خراج به درون بابل را تامین کرد.
هوخشتر شهر هنگمتانه ( همدان ) را که مرکز پادشاهی ماد بود به تقلید از شاهان آشور و بابل و بابر خودداری از خدمات صنعتگران و معماران و هنرمندان آشوری و مان نایی، با برافراشتن کاخهای مجلل و کشیدن خیابانهای وسیع و ایجاد باغها و گردشگاههای زیبا آراست و به یک شهر عظیم و پر شکوه مبدل کرد. او برای خود بارگاه و دربار پرابهت به وجود آورد، و به روال شاهان آشور یک ارتش منظم با لباس متحدالشکل تشکیل داد که افرادش رخت ارغوانی بر تن داشتند و از بهترین جنگ افزارهای روز برخوردار بودند . هوخشتر در کشورش دست به یک سلسله اقدامات عمرانی نیز زد و همزمان با آن به صدد گسترش قلمروش در شرق و جنوب بر آمده دامنه کشورش را در شرق به آمودریا ( رود جیحون ) رساند.
به هنگام لشکر کشیها سپاهی در اختیار ارتش شاهنشاه قرار دهند. در بسیاری موارد خود شاهان خود مختار به عنوان فرمانده سپاه خودشان در لشکرکشی شرکت می کردند. کوته سخن آنکه ایران در زمان هو خشتر چندین شاه خودمختار داشت، و شاه ماد شاه شاهان بود، و _ آن گونه که در نوشته های داریوش بزرگ آمده است _ لقب (( خشیتیا خشیتی )) داشت که در زمان پارتیان (( شاهان شاه )) تلفظ گردید.
سلطنتهای خودمختاری که در زمان مرگ هو خشتر کشور شاهنشاهی ماد را تشکیل می دادند، علاوه بر همدان و توابع که مرکز شاهنشاهی ماد بود، عبارت اند از : ۱ ) امیرنشین مان نا که پیش از این شناختیم ؛ ۲ ) سکه شیانه شامل سرزمینهای واقع در شمال ارس تا کوههای قفقاز؛ ۳ ) آرمنیه، شامل ارمنستان کنونی و بخشی از شرق ترکیه کنونی که تشکیل دهنده آرمنیه قدیم بود؛ ۴ ) کت پتوکه واقع در شرق رود هالیس ( قزل ایرماق کنونی ) تا مرزهای ارمنستان و کوههای شمالی کردستان ( اینجا نیز سلطنت خودمختار سکه های ایرانی وجود داشت )؛ ۵ ) رغه ( ری ) از نواحی غربی قزوین تا دماوند کنونی به سوی جنوب تا مرزهای اسپه دانه؛ ۶ ) اسپه دانه ( اسپهان ) واقع در جنوب رغه و شمال پارس ؛ ۷ ) الی پی، شامل سرزمینهای واقع در جنوب ماد تا مرزهای عیلام قدیم ؛ ۸ ) پارس ، شامل پارس و خوزستان و کرمان و یزد تا کرانه های شمالی دریای پارس ؛ ۹ ) درنگیانه ، واقع در پیرامون درباچه هامون و رود هیرمند، شامل سیستان کنونی ایران . ( بخش اعظم درنگیانه اکنون در افغانستان است )؛ ۱۰ ) هریو ( هرات ، که اکنون تماما در افغانستان است جز نوار باریکی که در ایران است )؛ ۱۱ ) مرغیانه ( مرو ، که اکنون در کشور ترکمنستان است )؛ ۱۲ ) پرتو ( پارت ، که اکنون بخشی از آن در ترکمنستان و بخشی در افغانستان و بخش کوچکی در ایران است )؛ ۱۳ ) هیرکانیه ( گرگان ، که اکنون نیمی از آن در ترکمنستان است ). وسعت بسیاری از این سلطنتهای خودمختار از وسعت خاک اصلی پادشاهی سابق آشور و همچنین خاک اصلی کلده و بابل آن هنگام به مراتب بیشتر بود.
وسعت کشور شاهنشاهی ماد در زمان درگذشت هوخشتر چندان بود که تا پیش از آن در تاریخ جهان سابقه نداشت. تنها اقوام غیر ایرانی که در درون قلمرو این شاهنشاهی واقع می شدند، یکی قوم آشور بود و دیگر قوم کوچک خوزی ( که ما نام عیلامی می شناسیم ) . مردم آرمنیه نیز هر چند که ایرانی نبودند ولی آریایی و از نظر نژادی عموزادگان ایرانیان بودند. بقیه مناطقی که نام بردم همگی ایران زبان بودند و در درون فلات ایران ( ایران زمین ) قرار داشتند؛ و همان مردمی بودند که چند سده پیشتر در اوستا با نام (( ایران )) از آنها یاد شده و دیگر سرزمینهای ایرانی نشین، شامل سغد و خوارزم ( که اکنون ازبکستان است ) ، باختریه ( بلخ ، که تاجیکستان و شرق افغانستان است )، مکه ( مک کران ، که اکنون بلوچستان است، و بیش از نیمی از آن در کشور پاکستان است )، به علاوه سرزمینهای ایرانی نشین سکه های شرقی از بقایای توران باستانی ( در کرانه های سیر دریا در شرق ازبکستان کنونی ) ، بعدها در زمان کوروش بزرگ ضمیمه دولت شاهنشاهی شدند. سرزمینهای ایرانی نشین گیلان و مازندران نیز در زمان کوروش بزرگ ضمیمه کشور شاهنشاهی شد. سپنتا آرمیتی امشاسپند اسپند یا اسفند
ده مهر جشن مهرگان
شهریور ( شهریاری ، وهوخشترا، خشترا )
، ,کنونی ,؛ ,بابل ,شرق ,ماد ,در زمان ,که اکنون ,، که ,که در ,واقع در
درباره این سایت